De Eerste Schlieffenplan: Een Goede Idee Op Papier, Maar Een Ramp In De Realiteit

De geschiedenis is vol met momenten die de loop van gebeurtenissen drastisch veranderden. Soms waren deze veranderingen het resultaat van ingrijpende technologische ontwikkelingen, andere keren door politieke revoluties. En soms, zoals bij de Eerste Schlieffenplan, waren ze het gevolg van een plan dat op papier briljant leek maar in de praktijk desastreus werd.

Om dit beter te begrijpen moeten we teruggaan naar Duitsland aan het einde van de 19e eeuw. Het land was zich bewust van zijn groeiende macht en wilde een dominante rol spelen in Europa. Deze ambitie werd versterkt door de toenemende rivaliteit met Frankrijk, dat nog steeds smartte onder de nederlaag in de Frans-Duitse Oorlog van 1870-71. De angst voor een tweefrontenoorlog, waarin Duitsland zowel tegen Frankrijk als Rusland zou moeten vechten, hing constant boven het hoofd van de Duitse militaire leiders.

Om deze dreiging te neutraliseren ontwikkelde Alfred von Schlieffen, de toenmalige chef van de Generale Staf, een plan dat bekend werd als de “Schlieffenplan”. Dit plan ging uit van de veronderstelling dat Rusland langzamer zou mobiliseren dan Frankrijk. De bedoeling was om eerst snel een offensief tegen Frankrijk te lanceren via België, een neutrale staat, om Parijs zo snel mogelijk in te nemen. Vervolgens zouden de Duitse troepen zich naar het oosten keren om Rusland te confronteren.

De Schlieffenplan op papier:

• Snelle aanval door België
• Inname van Parijs
• Terugtrekking naar het oosten voor de strijd tegen Rusland

Op papier leek de Schlieffenplan een briljante tactiek: een korte, beslissende oorlog die Duitsland tot overwinning zou leiden. Maar in de realiteit bleek het plan onuitvoerbaar.

De Britten kwamen België te hulp na de Duitse inval, wat tot een tweefrontenoorlog leidde – precies wat Duitsland wilde vermijden. De Belgen boden verrassend veel weerstand, vertragend de Duitse opmars en waardoor Parijs niet snel kon worden ingenomen.

Daarnaast waren de Duitse troepen overstretched en slecht voorbereid op de uitputtingsslag in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog.

De Schlieffenplan had catastrofale gevolgen voor Duitsland. Het leidde tot een langdurige oorlog, die de economie verwoestte en miljoenen levens kostte. De Duitse nederlaag in 1918 was mede het gevolg van de mislukte Schlieffenplan.

De lessen uit de Eerste Schlieffenplan:

• Het belang van accurate intelligentie: De overschatting van de tijd die Rusland nodig had om te mobiliseren en de onderschatting van de Britse steun aan België waren cruciale fouten.

• De risico’s van een ambitieuze, all-or-nothing strategie: De Schlieffenplan was zeer riskant en had grote gevolgen voor Duitsland indien hij zou mislukken.

• Het belang van flexibiliteit in oorlogsvoering: De vastberadenheid om de plannen te volgen, ondanks de tegenvallende ontwikkelingen op het slagveld, heeft de Duitse positie alleen maar verzwakt.

De Schlieffenplan staat als een waarschuwing voor de gevaren van militaire overmoed en onrealistische planning. Het laat zien dat zelfs de beste ideeën op papier kunnen falen als ze niet worden aangepast aan de veranderende omstandigheden.